We wcześniejszych artykułąch często była mowa o mazurkach, które w wyniku perturbacji dziejowych naszego kraju, a konkretnie rozbiorów, powstań (szczególnie listopadowego) i Wielkiej Emigracji, w XIX w., najbardziej z naszych tańców rozpowszechniły się po całym świecie. Tymczasem za wschodnimi obecnymi rubieżami naszego kraju, czyli na Litwie, Białorusi i Ukrainie, tańcem wywodzącym się z Polski, który najszerzej się przyjął, szczególnie wśród ludności wiejskiej, okazał się krakowiak. Do dziś jest tańczony i uważany za „swój”, a jego proweniencja – od Krakowa – jest znana i często cytowana w tamtejszych wersjach językowych. Co mogło być powodem, że tak dobrze się zadomowił?
Po pierwsze, na przełomie XVIII i XIX w. to kozak bardzo silnie pretendował do miana tańca narodowego (Rzeczpospolitej Obojga Narodów). Nie przyjął się, co prawda, w tej roli i ostatecznie wyparł go krakowiak, ale – co nadmienił dr hab. Tomasz Nowak w koncercie „Dialogi na tańce polskie – kolejny krok” (od 39:50 do 44:22) – przy okazji krakowiak przejął trochę figur z kozaka:
Po drugie, w XIX w. krakowiak był powszechnie tańczonym tańcem narodowym, a w tamtych czasach tańczenie tychże tańców było nie tylko podstawową umiejętnością, ale też formą demonstracji przynależności kulturowej.
No i po trzecie, warto zwrócić uwagę, że nawet obecnie na wschodzie naszego kraju dominują tańce w rytmach parzystych, a przynajmniej dorównują ilościowo nieparzystym. Jeżdżąc po wschodzie kraju, ale też rozmawiając z Litwinami, Białorusinami czy Ukraińcami z miejsc nieodległych od Polski, nieraz słyszałem, że oberki czy mazury tańczyła polska szlachta, a „my tańczyliśmy polki, walczyki, krakowiaki – to nasze tańce ludowe”. Widocznie „trójmiar” był uważany za specyficznie polski, a krakowiaki uznano za swojskie.
Poniżej zamieszczam całkiem współczesną wersję krakowiaka z Brześcia z Białorusi:
Tekst pierwotnie opublikowano w 2020 roku na kanałach społecznościowych Domu Tańca. Zamieszczony w 2022 roku na muzykatradycyjna.pl w ramach zadania „muzykatradycyjna.pl” realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej we współpracy z Instytutem Muzyki i Tańca – Pracownią Muzyki Tradycyjnej.
