Projekt budowy basów dłubanych – rekonstrukcji basów Bełczyńskiego z Kujaw – instrumentu ze zbiorów Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu autorstwa Katarzyny Rosik powstał w ramach V edycji programu Instytutu Muzyki i Tańca „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych”.
Indywidualne warsztaty budowy basów dłubanych z udziałem Katarzyny Rosik – ucznia i Zbigniewa Butryna – mistrza odbywały się w okresie od 15 stycznia do 30 września 2016 roku w Szklarni (k. Janowa Lubelskiego) i w Toruniu.
Przebieg warsztatów dokumentowany był na stronie FB „Co Kujawy, to Kujawy”.
Zbigniew Butryn – wytwórca instrumentów, basista, skrzypek i suczysta, popularyzator i pedagog, twórca Szkoły Suki Biłgorajskiej.
Na początku lat 90-tych za namową redaktora Polskiego Radia, Mariana Domańskiego, rozpoczął poszukiwania informacji na temat suki biłgorajskiej, by później podjąć się rekonstrukcji tego unikatowego instrumentu smyczkowego. Prototypowy egzemplarz zbudował w 1993 roku na podstawie obrazka na znaczku pocztowym. Jako lutnik-amator przez kolejne lata doskonalił swój warsztat. Spod jego ręki wyszło wiele egzemplarzy suki biłgorajskiej, a także kilkadziesiąt innych instrumentów, m.in. fidel płocka, mazanki, oktawki, gęśle (wszystkie wymienione dłubane z jednego kawałka drewna), a także basy, skrzypce oraz bębenki jednostronne z brzękadełkami i barabany. Jak sam podkreśla, wszystkie elementy instrumentów tworzy samodzielnie, wykorzystując przy tym tradycyjne techniki i narzędzia, takie jak np. falownica do formowania łubów. Prowadzi Pracownię Instrumentów Ludowych w Janowie Lubelskim.
Wykonane przez niego instrumenty znajdują się m.in. w zbiorach Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych w Szydłowcu, Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie, Muzeum Etnograficznym im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu oraz Fundacji Kresy 2000 Domu Służebnego Polskiej Sztuce Słowa Muzyki i obrazu. Prezentowane były na różnych wystawach w Polsce i za granicą. Na wytworach z jego pracowni grają muzykanci wiejscy i ich uczniowie, muzycy nurtu folkowego oraz zespoły folklorystyczne.
Muzyka ludowa oraz rekonstrukcja i budowa tradycyjnych instrumentów muzycznych są największą życiową pasją Zbigniewa Butryna. Przez wiele lat grał w Kapeli Dudków ze Zdziłowic na basach. Jako jedyny podjął się zadania rekonstrukcji gry na suce biłgorajskiej z perspektywy właściwej niegdysiejszym użytkownikom tego instrumentu, czyli z perspektywy muzykantów wiejskich i wędrownych. Rekonstrukcję tę po-traktował jako proces — dzieło swojego życia. wraz z synem Krzysztofem od roku 2007 prowadzi Szkołę Suki Biłgorajskiej, w ramach której uczy adeptów gry na instrumentach, organizuje spotkania ze śpiewakami i muzykantami z regionu roztocza Zachodniego. Bierze udział w spotkaniach w szkołach i przedszkolach, podczas których prezentuje instrumenty oraz muzykę swojego regionu. Działalność edukacyjną prowadzi także poza miejscem zamieszkania, w ramach festiwali muzyki tradycyjnej, Festiwalu „Rozstajne Drogi”, letnich Taborów Domu Tańca, „Pograjek” ZG STL w Lublinie, czy klubu festiwalowego „Tyndyryndy” przy Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu.
Katarzyna Rosik – snycerz, projektant graficzny, uczennica wiejskich muzykantów, śpiewaków i tancerzy, popularyzatorka polskiej muzyki tradycyjnej. Jest absolwentką Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Szczecinie (technik snycerz) oraz Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu na kierunkach Grafika (specjalność Projektowanie graficzne) oraz Edukacja Artystyczna.
Od 2008 r. zajmuje się poszukiwaniami w zakresie kultury i muzyki tradycyjnej polskiej wsi różnych regionów (Radomszczyzna, Kujawy, Kurpie, Kielecczyzna, sieradzkie). Od mistrzów muzycznego rzemiosła uczy się śpiewu, tańca, gry na bębenku jednostronnym i basach. Szczególnie jej bliska jest kultura muzyczna mikroregionu kajockiego, którą ma okazję poznawać przez spotkania z jej twórcami – Janem Gacą, śpiewaczkami z Gałek Rusinowskich, innymi muzykantami, śpiewakami i tancerzami – oraz przez aktywne uczestnictwo w lokalnych wydarzeniach muzycznych. Od 2011 roku grała na bębenku jednostronnym w Kapeli Katarzynki. Obecnie wespół z Martą Domachowską tworzy sekcję rytmiczno-wokalną Sekund Hand, towarzysząc skrzypaczce, Katarzynie Zedel. Od 2014 roku z toruńską żeńską grupą śpiewaczą MZK Toruń i Ewą Grochowską pracuje nad repertuarem pieśni kujawskich. Od 2014 roku prowadzi warsztaty gry na bębenku jednostronnym. W 2016 roku realizowała projekt „Bębnisto, chodźcie też” w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Współtwórczyni portalu MuzykaTradycyjna.PL, projektu „Wędrowny Uniwersytet Tradycji” (Stowarzyszenie „Tratwa”), współorganizatorka Wiejskich Klubów Tańca, a od 2013 r. spotkań „Serce Dzwonu”. W 2014 roku w ramach Akademii Kolberga współrealizowała Kielecką Szkołę Tradycji. Współpracuje m.in. z Muzeum Etnograficznym im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, warszawskim Domem Tańca, olsztyńskim Stowarzyszeniem „Tratwa”. Członkini Forum Muzyki Tradycyjnej i Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Etnograficznego im. Marii Znamierowskiej-Prüfferowej w Toruniu, a do 2014 – grupy n obrotów.
Zawodowo zajmuje się projektowaniem graficznym, introligatorstwem, rękodziełem. Pracę graficzną łączy często z działalnością promocyjną, organizacyjną i edukacyjną wokół muzyki tradycyjnej.
Mistrz: Zbigniew Butryn
Uczeń: Katarzyna Rosik
Dokumentacja: Mateusz Borny, „Gutek” Zegier, Katarzyna Rosik
Rok: 2016
Facebook: Co Kujawy, to Kujawy
Projekt instrumentu – pobierz plik:
Projekt zrealizowany w ramach programu Instytutu Muzyki i Tańca „Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych”
Źródło informacji:
– materiały przekazane przez Instytut Muzyki i Tańca
