Historia rodu kapeli „Dudków” sięga lat sześćdziesiątych XIX stulecia. Początek dał Tomasz Dudka mieszkający we wsi Zdziłowice jako jeden z pierwszych w rodzinie zaczął grać na skrzypcach. W towarzystwie bębnisty grał na weselach, chrzcinach, prządkach i w innych sytuacjach muzycznych. Tomasz Dudka miał dwóch synów: Józefa i Stanisława. Wraz z ojcem synowie tworzyli rodzinną kapelę „Dudków”. Byli znani nie tylko w Zdziłowicach ale i w okolicznych wioskach. Józef Dudka miał trzech synów: Bronisława, Tadeusza i Leona oraz córkę Weronikę. W 1921 roku został powołany do wojska. Tam jako dobry skrzypek nauczył się grać na instrumentach dętych. Zostając tym samym członkiem orkiestry wojskowej. Po trzech latach służby w wojsku wrócił do rodzinnej wsi. Założył wtedy orkiestrę dętą przy Ochotniczej Straży Pożarnej.
Najstarszy z synów Bronisław, gry na skrzypcach nauczył się w wieku dziewięciu lat – początkowo od ojca Józefa i dziadka Tomasza, później pobierając nauki u muzykanta z Błażka. „To tata nas nauczył grać na skrzypcach, choć sam grał także i na instrumentach dętych (klarnecie), to była druga rodzinna kapela” – wspomina Bronisław.
Przystępując do nauki pan Bronisław nie posiadał własnych skrzypiec. Aby mieć możliwość gry, musiał je wykonać własnoręcznie: Na desce obsadziłem nici, zawoskowałem podstawek sam, kabłąka kawałek i włosienia od konia. […] To ja grołem na tych takich z deski na strunach z nici. Mniej więcej podciągnąłem na strój tych skrzypiec, co były te skrzypce fabryczne […] ji ja na tych strunach melodie już taką niektórą podciągałem. Bo przyglądałem się jak tamte skrzypce wyglądają fabryczne. I coś plus minus grało.
Praktykę gry na skrzypcach zdobywał przygrywając na prządkach, zabawach czy weselach wraz ze swym dziadkiem, ojcem i z innymi starszymi od siebie muzykantami m.in. z Stefanem Stykiem.
W roku 1944 Bronisław Dudka został powołany do wojska. Tam trafił do Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego grając na trąbce. Po zakończeniu służby wojskowej wrócił do swojej miejscowości i przejął po ojcu prowadzenie orkiestry dętej. W orkiestrze grali również jego bracia Leon i Tadeusz, z którym równolegle kontynuował grę na skrzypcach w kapeli ludowej.
Przez lata zmieniał się skład kapeli. Z Dudkami śpiewała m.in. Stefania Gadzińska – wspaniała śpiewaczka ze Zdziłowic. W 1985 r. do braci Dudków dołącza Zbigniew Butryn (bas) i Julia Wojtan (bębenek) – w 1990 r. zastąpił ją godnie Czesław Chmiel (zmarł w 2005 roku).
Repertuar Kapeli Dudków ze Zdziłowic jest różnorodny i bogaty pod względem jakościowym i ilościowym. Jak sami często mówili, przez kilka godzin ciągłego grania możemy nie powtórzyć tej samej melodii.
W repertuarze znajdują się melodie oberków, polek podróżniaków, które zostały przejęte od dziadka i ojca pana Bronisława. Te rodzime melodie pielęgnowane i niezmiennie grane przez kilkadziesiąt lat dzięki niemu przetrwały do dziś. O ich lokalnym pochodzeniu świadczą chociażby nazwy melodii, które utworzone są od osób, od których zostały zasłyszane, np.: Podróżniak Dziadka, Podróżniak Abramka z Błażka, nazw wskazujących na miejsce i czas wykonania danego utworu, np.: Podróżniak Od Zdziłowic do Otrocza, Podróżniak kolędniczy (podróżniak jest to melodia grana po drodze w tym przypadku podczas chodzenia po kolędzie), Podróżniak weselny (grany w drodze do kościoła).
Charakterystyczna nuta pana Bronisława, wyjątkowa sprawność techniczna, stosowanie licznych ozdobników oraz autentyczny skład instrumentalny kapeli: skrzypce, skrzypce sekund, basy, bębenek sitkowy zawsze zachwycały pasjonatów muzyki ludowej. Bronisław kochał muzykowanie. Był doskonałym nauczycielem i pedagogiem, wyedukował i wychował wielu muzykantów. Lubił opowiadać historie o życiu, świecie i o muzykowaniu.
Przez wszystkie lata działalności Kapela Dudków otrzymała wiele wyróżnień i nagród na licznych festiwalach, przeglądach i konkursach. Jest m.in. laureatem Nagrody im. Oskara Kolberga, zdobywcą kazimierskiej Złotej Baszty. Bronisław Dudka jako mistrz zdobył również wiele nagród i wyróżnień. W 2006 r. otrzymał nagrodę specjalną dla najstarszego skrzypka podczas Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych. Kapela Dudków od roku 1987 należała również do Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Bronisław Dudka urodził się w 1918 r. w Zdziłowicach (powiat janowski, województwo lubelskie), gdzie mieszkał przez całe swoje życie. Pochodził z bardzo muzykalnej rodziny.
Bronisław Dudka zmarł w 2007 roku. Został pochowany na cmentarzu w rodzinnej wsi Zdziłowice. Na uroczystościach pogrzebowych żegnali go najbliżsi, liczne grono przyjaciół, muzykanci. W ostatniej drodze Panu Bronisławowi towarzyszyła prowadzona przez niego do ostatnich dni życia orkiestra dęta, w której grali również jego dwaj bracia, Tadeusz i Leon. Ceremonia pogrzebowa odbyła się w szczególnej atmosferze. Przyjaciele zagrali mu nad grobem jednego z ulubionych podróżniaków niejako na ostatnią wędrówkę.
Nagrody:
– Nagroda im. Oskara Kolberga (1986)
– Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu (I nagroda – 1986, 1991, 1994, 1999; III nagroda – 1975)
– Nagroda im. Michała Ciupaka (1992)
Dyskografia:
– Lubelskie. Polska pieśń i muzyka Ludowa. Źródła i materiały. cz. VI. Muzyka instrumentalna, red. Agata Kusto, CD dołączone do tomu (Polka, Walczyk „Na nizinie”, Podróżniak „Dla młodej pary”, Podróżniak)
– Spod niebieskiej góry – muzyka Roztocza, In Crudo 2009 (Polska prztykana)
– Jadąc przez Roztocze, Muzyka Odnaleziona 2009 (Podróżniak)
– Kapela Dudków, Polish Folk Music vol. 31, Polonia Records 2000
– Muzyka Źródeł. Lubelskie, Polskie Radio RCKL 1997 (Poleczka, Podróżniak)
Bibliografia:
– Taka muzyka. Wspomnienia o muzykantach i muzyce wiejskiej z okolic Janowa Lubelskiego, red. Krzysztof Butryn, Wydawnictwo Episteme 2014.
– Lubelskie. Polska pieśń i muzyka ludowa. Źródła i materiały. cz. VI. Muzyka instrumentalna, red. Agata Kusto, zapisy nutowe: polki (9): „Pykana”, „Fryzjerka”, „Kraska”, Żydowska, „Koncertówka”, Arciszanka, „W szafliku”; oberki (6), walce (2), kujawiak, krakowiak i podróżniaki (8), s. 139, 140, 174, 175, 177, 187, 194, 218, 219, 221 236, 244, 257, 283, 285, 292; Nota biograficzna zespołu, s. 102; Bronisław Dudka – nota biograficzna, s. 88.
– Lidia Tryka, Bronisław Dudka… [w] 41 OFKIŚL w Kazimierzu, 2007.
– Krzysztof Butryn, Skrzypce są jak gwiazdeczki na niebie, 2007
– Oskary Kolberga, Mazowieckie Tow. Kultury 1997.
– Małgorzata Roczniak, Cechy etnomuzyczne repertuaru folklorystycznego kapeli kapeli Dudków ze Zdziłowic. Praca magisterska napisana pod kierunkiem Zenona Kotera, UMCS, Lublin 1997.
– Kapela „Dudków”, w: Zbigniew J. Nita, Lidia Tryka, Z Kolbergiem po Ziemi Janowskiej, Janów Lubelski 1995, s. 8–10.
– Zdzisław Toczyński, Kapela Dudków czyli 120 lat w linii prostej [w] informator 21 OFKIŚL w Kazimierzu 1987.
Filmografia:
– Niech gra muzyka, reż. Andrzej Barański, 2000.
