Kapela Braci Tarnowskich

Skład:
Józef Tarnowski (1933–2021) – bębenek, baraban, perkusja i  śpiew
Stanisław Tarnowski (ur. 1940) – skrzypce, później harmonia trzyrzędowa
Adam Tarnowski (ur. 1945) – skrzypce

Urodzeni w Domaniowie (gmina Przytyk), są synami utalentowanej śpiewaczki Marianny z domu Mika oraz skrzypka Antoniego z Marysina, ucznia Antoniego Chydzińskiego. Tradycje rodzinnego muzykowania sięgają pradziadka braci ze strony mamy. Obdarzeni wrodzonym talentem muzycznym, przekazywanym z pokolenia na pokolenie, bracia czuli „przymus grania” i podobnie jak ich przodkowie, wykonywali we wsi „zawód” muzykanta. Kapela zajmowała się również teatrem weselnym.

Najstarszy, Józef utrzymywał się z gospodarstwa rolnego. Stanisław mieszka obecnie w Radomiu. Z wykształcenia murarz, państwowe posady zamienił w latach 70. na własny zakład budowlany. Swoją przygodę z muzyką rozpoczął od gry na skrzypcach, żeby zamienić ją w późniejszych latach na harmonię trzyrzędową. Najmłodszy z braci, Adam, mieszka w podradomskiej wsi Janiszew, skończył szkołę rolniczą. Zanim poszedł w ślady brata i założył samodzielny zakład murarski, zarabiał jako murarz, tynkarz, a także mechanik samochodowy. Skrzypce, instrument, przy którym pozostał do dnia dzisiejszego, opanował na tyle szybko, by w wieku trzynastu lat zagrać swoje pierwsze wesele.

Początkowo bracia tworzyli dwie osobne kapele w składach: Stanisław Tarnowski (skrzypce), Marian Lipiec, a następnie Tadeusz Lipiec (harmonia) oraz Adam Tarnowski (skrzypce), Piotr Oparczyk (harmonia). W 1967 r. muzykanci z Domaniowa podjęli decyzję o założeniu wspólnej kapeli. Stanisław Tarnowski zarzucił wówczas grę na skrzypcach na rzecz harmonii trzyrzędowej i rok później, na weselu Genowefy Żebrak z Wiru i Adama Gębki ze Rdzuchowa, miał miejsce debiut trio braci Tarnowskich. Od tego momentu datuje się początek istnienia Kapeli. W latach 1975–1976 rozszerzyli swoje instrumentarium o modne w tym okresie saksofon i trąbkę. Jeśli tylko pozwalała na to zamożność gospodarza, występowali w składzie z saksofonistami Stefanem Gołąbkiem, a następnie Tadeuszem Dąbrowskim oraz trębaczami, kolejno: Janem Pasikiem, Bogdanem Przyrockim i Bogdanem Gajdą, który grał również na gitarze. Na przełomie lat 80. i 90. w Kapeli pojawił się gitarzysta Andrzej Kwiatkowski, zastępujący sporadycznie Bogdana Gajdę.

Bracia Tarnowscy grają, jak mówią, „wszystko”. Ich repertuar, to: mazurki, oberki, polki, kujawiaki, marsze, walce, fokstroty, tanga, rumby, szlofoksy itd., zasłyszane u znanych im muzykantów z okolicy. „Gdzie i jak nacisnąć strunę” musieli nauczyć się sami. Wspominają, że wujek nie uczył ich nie chcąc, by poszli w ślady skrzypków z rodziny, ograniczał się tylko do odgrywania poszczególnych melodii.

W latach 1991–1994 Stanisław i Adam Tarnowscy podjęli się prac sezonowych w Niemczech, co wymusiło przerwę w graniu. Po powrocie do kraju przyszło im wkroczyć w rzeczywistość, w której na przyjęciach ślubnych królowało od dłuższego czasu disco-polo. Wesela, na których mogli grać swoją „starodawną” muzykę zdarzały się sporadycznie. Muzykowali więc głównie dla siebie i rodziny. Dopiero w 2004 r. „odkrył” ich na nowo i namówił do grania dla szerszej publiczności Andrzej Bieńkowski, malarz i etnograf-pasjonat. Bracia Tarnowscy reaktywowali wówczas kapelę i zaczęli aktywnie uczestniczyć w różnego rodzaju imprezach folklorystycznych.

Pierwszym konkursem, w którym wzięli udział były „Spotkania z folklorem im. Stanisława Stępniaka” w Wieniawie, na którym zajęli III miejsce. Kolejne lata przyniosły im szereg nagród i wyróżnień na przeglądach kapel i zespołów ludowych m.in. w Iłży, Zakrzewiu, Przysusze, Wiśniewie i Pawłowie. Ukoronowaniem sukcesów była m.in. I nagroda w kategorii kapel na festiwalu w Kazimierzu Dolnym (w 2008 r.), I nagroda na VI Koneckim Przeglądzie Kapel i Solistów – Instrumentalistów Ludowych „Muzykanty” w Końskich (w 2010 r.) i specjalne wyróżnienie na I Festiwalu Folkloru „Na Styku Ziemi Łódzkiej Mazowsza i Małopolski” w Opocznie (w 2010 r.).

Kapela Braci Tarnowskich znana jest również z zabawnych scenek rodzajowych odgrywanych zwyczajowo drugiego dnia wesela. Smykałka do aktorstwa w połączeniu z wrodzonym poczuciem humoru sprawiała, że na weselach, w których uczestniczyli, ich przedstawienia miały takie same znaczenie jak gra do tańca. Zwyczaj „teatru weselnego” Kapela zaprezentowała dwukrotnie: podczas III Spotkań Teatralnych Innowica 2010 w Nowicy oraz festynu „Muzyka wsi” w Muzeum Wsi Radomskiej (w 2011 r.).

Tarnowscy uczestniczą w rozmaitych przedsięwzięciach, których celem jest przekazanie polskiej tradycji muzycznej młodemu pokoleniu. Wzięli udział m.in. w projekcie „Muzyka Źródeł. Spotkanie Pokoleń” (Radom, 2008 r.), po którym uczestnicy warsztatów nagrali płytę, a także w Festiwalu „Wszystkie Mazurki Świata” (Warszawa, 2010 r.), podczas którego został zrealizowany film.

Tarnowscy przekazali ludowy repertuar swoim utalentowanym muzycznie dzieciom. Jednak tylko syn Józefa, Jan oraz wnuk Łukasz znaleźli w weselnym repertuarze swojej kapeli miejsce na tradycyjną muzykę wiejską. Synowie Stanisława i Adama, Waldemar i Tomasz w założonym przez siebie zespole grają współczesne melodie.

Nagrania Kapeli Braci Tarnowskich znajdują się w zbiorach Muzeum Wsi Radomskiej oraz Fundacji Muzyka Odnaleziona.

Nagrody:
2008 – I nagroda na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu
2011 – Nagroda im. Oskara Kolberga
2013 – Złota Baszta na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu

Bibliografia:
Bieńkowski Andrzej, 1000 km muzyki, MCKiS 2010

Linki:
Polskie Radio RCKL – rozmawia z kapelą Tarnowskich Kuba Borysiak