socjolog, skrzypek, śpiewak, animator, pszczelarz, lider Stowarzyszenia „Tratwa” z Olsztyna
Od 1999 roku, dzięki spotkaniu ze skrzypkiem Janem Gacą (1933–2013) z Przystałowic Małych, poznaje muzykę mikroregionu kajockiego. U niego i innych lokalnych mistrzów – u Stafana Gacy, śpiewaczek z Gałek i Przystałowic Małych, okolicznych tancerzy – uczy się nie tylko gry na skrzypcach, śpiewu i tańca, ale również zwyczajów i funkcji, którą niegdyś pełniła muzyka – ta do zabawy (mazurki, polki itp.), obrzędowa czy śpiewy nabożne.
Związany jest również z śpiewakami, między innymi z Janem Konopko i Stanisławem Świsłockim z Kruszyna, Janem Szklarzewskim z Guzów oraz lokalnymi śpiewakami wołoczebnymi. Dzięki nim poznał lokalny repertuar pieśni nabożnych i zwyczaje wokół wykonywania ich, zwłaszcza pieśni pogrzebowych oraz wołoczebnych – męskiej tradycji śpiewu związanej z początkiem roku agrarnego i dorocznym przywracaniem kosmicznego ładu, zaniechanej w latach 60-tych, obecnie z wolna wracającej do łask.
Od kilku lat jeździ na Roztocze Lubelskie, gdzie poznaje pieśni nabożne dzięki spotkaniom z Janiną Dyjach ze Zdzisławic (parafia Dzwola) i Piotrem Skorupą z Godziszowa.
W muzyczne podróże od samego początku, czyli bez mała 20 lat, udaje się z przyjaciółmi, z którymi wspólnie uczy się repertuaru i zwyczajów.
Poznany repertuar wykonuje wspólnie z mistrzami i towarzyszami podróży podczas spotkań muzycznych, zarówno na koncertach i potańcówkach, jak i w kameralnych i towarzyskich sytuacjach. Prowadzi warsztaty skrzypcowe i rytmiczne dla dorosłych oraz spotkania poświęcone muzyce i zwyczajom dla dzieci.
Maciej Żurek w różnych składach grał i śpiewał podczas wielu wydarzeń w Polsce (m.in. Festiwal Wszystkie Mazurki Świata, Najstarsze Pieśni Europy, Jarmark Jagielloński, Wiejskie Kluby Tańca i inne potańcówki) i za granicą.
Jest autorem licznych projektów edukacyjno-animacyjnych, których główną ideą jest przywrócenie tradycyjnej muzyce jej naturalnego kontekstu oraz ponowne osadzenie jej w kulturowej i społecznej praktyce małych społeczności wiejskich (Miedza, Podróżniczy Kolektyw Skrzypcowy, Serce Dzwonu). Pomysłodawca i współtwórca sieci Wiejskich Klubów Tańca – oddolnych inicjatyw działających na rzecz powrotu tradycji zabaw tanecznych z udziałem muzykantów ludowych z najbliższej okolicy. Od 2014 roku jeden z głównych liderów programu Akademia Kolberga – ogólnopolskiej sieci wspierającej nieformalne grupy młodych ludzi przejmujących muzykę wiejskich mistrzów w drodze bezpośredniego przekazu oraz działających na rzecz restytucji tradycji muzycznych w środowiskach wiejskich.
Tak pisze o swoich poszukiwaniach:
Od 1999 roku podróżuję do miejsc, w których tradycyjna muzyka jest wciąż obecna w kulturowej praktyce wiejskich wspólnot lub przynajmniej trwa w pamięci ostatnich jej nosicieli. To miejsca dla mnie wyjątkowe: łączą mnie z nimi więzy pokoleń, międzygeneracyjne przyjaźnie, wspomnienia, przygody, a czasem i doświadczenie triumfalnego powrotu starej muzyki, na długie lata odstawionej do lamusa przez lokalne społeczności zapatrzone w to, co nowe. Staram się uczyć od ostatnich wielkich, wiejskich śpiewaków i muzykantów tego, czego mogę się nauczyć wprost, ale też próbuję czytać między wierszami, próbuję poznać to, co przez wieki do naszych czasów dotrwało tylko w szczątkowej lub wypaczonej formie. Stawiam sobie pytania o to, jak wyglądał trudny, ale poskładany świat starej kultury, w którym muzyka nie była tylko domeną jej najzdolniejszych nosicieli, ale powszechną praktyką. Zastanawiam się jak brzmiał wspólny śpiew i muzyka ludzi od pokoleń wychowanych w świecie konkretnych, nie prostych zasad rytmicznych rządzących tak tańcem, jak śpiewem, tak czasem uciechy, jak i czasem smutku. Interesuje mnie, czy starodawne praktyki muzyczne mają wartość obiektywną, to znaczy, czy, jak i według jakich zasad działają na uczestniczących, którzy wszak nigdy nie dzielili się na wykonawców i odbiorców. I najważniejsze: w jaki sposób starodawne praktyki muzyczne można tłumaczyć na nowoczesność, by przechować to, co stanowi o ich istocie? Szczęśliwie w podróżach i stawianiu pytań nie jestem sam. Od lat współdziałam z Markiem Szwajkowskim i Robertem Burdalskim z Olsztyna oraz Pawłem Zającem z Krakowa.
TWORZONE I REALIZOWANE DZIAŁANIA w ramach Stowarzyszenia „Tratwa”:
od 2014 – Akademia Kolberga
2013–2014 – Wędrowny Uniwersytet Tradycji
2010 – Wiejskie Kluby Tańca
2003–2006 – Podróżniczy Kolektyw Skrzypcowy
2008–2010– Serce Dzwonu
2000–2002 – Miedza
WSPÓŁTWORZONE GRUPY:
– Kapela Mażurki (z Joanną Żurek i Antkiem Hasso-Agopsowicz)
– Kapela Braci Zawiejoków (z Robertem Burdalskim i Markiem Szwajkowskim)
– Wielka Orkiestra Gaców (z uczniami Jana Gacy)
– Olsztyńsko-krakowskie „Towarzystwo Śpiewacze” (pieśni roku liturgicznego)
DYSKOGRAFIA:
– 3 x GACE (utwory: 1–2, 4–7, 9–11, 13, 14, 19) , Wydawca: Muzyka Odnaleziona 201
– PIEŚNI POLSKIE (utwory: 5–11, 16, 21, 24, 26, 28) Wydawca: Fundacja Muzyka Kresów 2001
LINKI:
www.vimeo.com/226699608
www.youtube.com/watch?v=TZSn8k1CQBY
www.youtube.com/watch?v=y43vrneCPNs
www.youtube.com/watch?v=lmMeHWbAkrI
www.youtube.com/watch?v=xah31wsCe6I
www.youtube.com/watch?v=DXCD4F4imKs
www.youtube.com/watch?v=2QAuIVRYcQ4
Artykuł powstał w ramach projektu „Współczesne konteksty i praktyki w obszarze muzyki tradycyjnej” realizowanego przez Forum Muzyki Tradycyjnej w roku 2019
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury
![O muzyce osobiście: Maciej Żurek [M. Lorenc]](https://muzykatradycyjna.pl/wp-content/uploads/2023/11/DOS_2023_Lorenc_Zurek_fot-Baczewski-411x231.jpg)
