śpiewak
Śpiewak i przewodnik obrzędowości związanej z czuwaniem przy zmarłych, a także „strażnik” lokalnej tradycji wspólnotowego śpiewu w innych momentach roku liturgicznego. W jego pamięci zachowało się wiele pieśni w lokalnych, zdziłowickich wariantach melodycznych, m.in. pogrzebowe i wielkopostne.
Tradycje muzyczne wsi Zdziłowice i ich rola w życiu mieszkańców tej wsi są unikalne, znane miłośnikom i miłośniczkom tradycji, dokumentowane przez osoby działające na rzecz praktycznego przekazu tradycji muzycznych oraz przez środowiska naukowe. Są one także inspiracją dla działań artystycznych w zakresie zarówno muzyki tradycyjnej, jak i innych nurtów.
Zaangażowany w życie wsi – przez 75 lat był strażakiem, działał w zespole ludowym, teatrze obrzędowym i chórze kościelnym. Był szanowany i lubiany przez współmieszkańców. Osoby uczestniczące w prowadzonych przez niego warsztatach śpiewu zapamiętają go jako niezwykłą osobowość oraz ciepłego, otwartego, pełnego poczucia humoru człowieka. Był także pszczelarzem, wspaniałym mężem, ojcem i dziadkiem.
Jan Wnuk zostawił po sobie duży zbiór melodii i pieśni tradycyjnych: świeckich i religijnych. Praktykowaną przez siebie obrzędowość pogrzebową przekazał następcom – jeden z mieszkańców wsi podziękował za przekazanie mu tej wiedzy i posłannictwa podczas pogrzebu Jana (11.04.2024 roku).
Również osoby pochodzące spoza Zdziłowic przyswoiły jego repertuar i/lub starały się dokumentować dorobek, odwiedzać go, inspirować się jego doświadczeniem. Należą do nich między innymi: Remigiusz Mazur Hanaj, Agata Harz, Ewa Grochowska, Anna Psuty, Anna Pietrzkiewicz-Read, Paweł Zając, Maciej Żurek, Olga Kozieł, Krzysztof Butryn, Marta Graban-Butryn, Krzysztof Gorczyca, Agnieszka Szokaluk-Gorczyca, Marta i Robert Burdalscy, Agata Turczyn, Ewelina Prokopiuk, Anna Szcześniak, Alicja Magiera, a także środowisko związane z lubelską Fundacją Muzyka Kresów, która w 2003 roku wydała płytę z pieśniami wielkopostnymi m.in. przekazanymi przez Jana Wnuka, w wykonaniu działającego przy fundacji Zespołu Międzynarodowej Szkoły Muzyki Tradycyjnej.
W ostatniej dekadzie życia Jana bardzo intensywnie pracował nad jego repertuarem lubelski śpiewak młodszego pokolenia – Paweł Grochocki, który wykonuje te pieśni wraz z założonym przez siebie Lubelskim Komitetem Pożegnalnym. Zdarza się, że odbywa się to również w naturalnym dla nich kontekście, to znaczy podczas pogrzebów i spotkań dedykowanych pamięci o zmarłych. Uczy ich także na warsztatach śpiewu.
Dziedzictwo Jana Wnuka jest ważną i znaczącą częścią tradycji muzycznych Lubelszczyzny i kraju.
Dyskografia:
2023 – Jest drabina do nieba 3. Rok nabożny. Wydawnictwo In Crudo. Utwory: Skończyła mi się droga
2019 – Festiwal muzyki tradycyjnej „Na rozstajnych drogach”. Wydawnictwo Fundacja Stara Droga. Utwory: Oj wieź mnie koniku
2011 – Jest drabina do nieba. Pieśni żałobne i za dusze zmarłych (część druga serii). Wydawnictwo In Crudo. Utwory: Żegnam cie mój świecie wesoły, Jezusa słodkie wspomnienie
Filmografia:
2016 – Dzika Muzyka – pieśni o śmierci, TVP Kultura, reż. Z. Solakiewicz
Bibliografia:
2002 – Wnuk J., Obrzęd pogrzebowy w parafii Zdziłowice, „Wędrowiec” 2002 nr 1(3).
2013 – Kościuk A., Pieśni pogrzebowe na Lubelszczyźnie, „Gadki z Chatki” 2013 nr 108.
2016 – Grochowski P., Oracje pogrzebowe na dawnej wsi polskiej, w: tegoż: Jarmark tradycji. Studia i szkice folklorystyczne, Toruń, Wydawnictwo Naukowe UMK, 2016.
Archiwa:
Polskie Radio RCKL, zbiory In Crudo, JOK w Janowie Lubelskim, archiwum Instytutu Muzykologii KUL w Lublinie, archiwum Fundacji Muzyka Kresów, archiwa prywatne Ewy Grochowskiej, Pawła Grochockiego, Olgi Kozieł
Linki:
– Tekst Jana Wnuka „Obrzęd pogrzebowy w parafii Zdziłowice”
– Artykuł Agnieszki Kościuk w piśmie „Gadki z Chatki”
– Dokument Dzika Muzyka – pieśni o śmierci
– Nagrania źródłowe do konkursu „Szansa na Oskara” (2017)
Archiwum Szansy na Oskara
Chciałbym wam zaśpiewać
A gdzież moje kare konie
Na zdziłowskim polu
Oj nie tam mamo
Oj wieź mnie koniku
Z pagórka na pagór
– Audycja radiowa „Adwent na Lubelszczyźnie” (Polskie Radio)
