skrzypek
Urodził się w Kiczni k. Łącka i tamże mieszkał. Rodzice, mimo wielu zajęć w gospodarstwie i przy wychowywaniu dziesięciorga dzieci, znajdowali czas na muzykowanie. Ojciec grywał na skrzypcach jako prymista, „po staroświecku i staroświeckie melodie”. Matka śpiewała, znała wiele starych piosenek i melodii zarówno Lachów jak i Górali Sądeckich. Franciszek, obdarzony słuchem oraz talentem muzycznym, sam nauczył się gry na skrzypcach i fujarce, podpatrując ojca. Matka orzekła, że ,,pierwej zacon spiwać, niźli mówić”. Nie znał zapisu nutowego i nigdy nie zamierzał się go uczyć. Wspominał też m. in. o Wicku Pyrdole i Janie Józefowskim, jednym z najbardziej znanych muzykantów z Sądecczyzny, jako o swoich mistrzach. Jeden z braci Franciszka grał na harmonii guzikówce, drugi – na skrzypcach, a będąc zdolnym lutnikiem, wykonał ponad 14 instrumentów dla rodziny i na zamówienia sąsiadów. Skrzypce te Franciszek otrzymywał „do przegrania”, by pozostali mogli usłyszeć „jak grają w innych rękach”.
W wieku 17 lat Franciszek Kurzeja stworzył pierwszą kapelę, z którą od roku 1937 grywał na zabawach i potańcówkach. W latach powojennych przez długi czas występował z Zespołem Góralskim „Wsi Tworzącej” wybitnego regionalisty sądeckiego, Mieczysława Czcibora-Cholewy. Związany był też z zespołami: „Małe Łącko” od 1952, „Górale Łąccy”, „Dolina Dunajca” z Nowego Sącza od 1968, wreszcie „Gorce” z Kamienicy – od 1999. Uczestniczył w festiwalach, konkursach, przeglądach folklorystycznych w Płocku, Żywcu, Zakopanem, Kazimierzu Dolnym, w Warszawie a także za granicą. Ten okres muzykowania F. Kurzeja uważał za najbardziej obfitujący w przeżycia, wrażenia, sukcesy.
Wiedzę i umiejętności przekazał synowi Janowi, który występował z nim ponad 30 lat, oraz kilkunastoosobowej grupie dzieci, z którą w latach 1986-1990 prowadził pod patronatem Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Nowym Sączu szkółkę muzykowania ludowego metodą beznutową. Jak mawiał, „uczą na trąbkach, klarnetach i harmonijkach – a skrzypków – bida” (brakuje). W latach 1999-2010 przygrywał zespołowi „Gorce” w Kamienicy.
Franciszek Kurzeja był zdobywcą licznych nagród, dwukrotnym laureatem Baszty (1980 i 1998) – głównej nagrody przyznawanej podczas Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków w Kazimierzu Dolnym. W roku 2004 otrzymał odznakę honorową „Zasłużony dla Ziemi Sądeckiej”, a jako pierwszy laureat dostał odznaczenie „Zasłużony dla Gminy Łącko”. W 1999 roku otrzymał na wniosek wojewody małopolskiego Srebrny Krzyż Zasługi a w roku 2005 za zasługi dla rozwoju kultury muzycznej uhonorowano go Złotym Krzyżem Zasługi. W 2013 r. został odznaczony Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.
Autor noty: Agnieszka Pokropek
źródło: Muzeum Wsi Radomskiej
