77 lat temu na Warmii i Mazurach rozbrzmiewała czysto karpacka muzyka z bieszczadzkich wsi: Terki i Bukowca! Teraz może wydać się to dziwne, ale wtedy był to jeden z wielu śladów powojennego dramatu przymusowych wysiedleń z Polski południowo-wschodniej.
Połączone muzykanckie rodziny – pp. Hodowańcy i Łesyk – nakazowo przesiedlone w 1947 r. w ramach akcji „Wisła” z bieszczadzkiej Bojkowszczyzny na Warmię (w okolicę Lidzbarka Warmińskiego), ponownie wykonywały swoje utwory, tym razem w nowym miejscu zamieszkania. Stworzyły jedyny w Polsce zespół, który po wojnie wykonywał czysto bojkowską muzykę z zachodnich Karpat. Zespół „Susidojki/Сусідойки” koncertował zarówno na polskich, jak i ukraińskich imprezach aż do końca lat 80.
Po ponad czterdziestu latach przerwy, muzyka „Susidojek” zabrzmiała na nowo dzięki współpracy muzykantów starszego pokolenia (depozytariuszy tradycji muzycznych przesiedlonych rodzin) – oraz „Rodzinnej Kapeli Wasilewskich” z Mazur, w której skład wchodzą także członkowie zespołu „Transkapela”. W ostatnich latach muzyka ta była rewitalizowana i prezentowana w społecznościach rusińskich, ukraińskich i polskich Warmii i Mazur, na nowo wpisując się w wielokulturowy dorobek powojennych mieszkańców tych ziem.
We wrześniu tego roku miały miejsce wyjątkowe wydarzenia. Seria koncertów, warsztatów, spotkań i wystaw przywróciła zapomnianą muzykę przesiedlonych Bojków z zespołu „Susidojki” ich rodzimym stronom w Bieszczadach.
W wydarzeniach wzięli udział nestorzy dawnego zespołu „Susidojki” – Danuta i Eugeniusz Hodowaniec oraz Władysław Łesyk – a także muzycy „Transkapeli / Rodzinnej Kapeli Wasilewskich” (Ewa, Iga, Robert Wasilewscy oraz Franciszek Pospieszalski), jak i ich goście: ukraińskie śpiewaczki Tania Harasym i Daria Pulkowska oraz węgierski instrumentalista Merse Varga. Prezentowali i uczyli tej zapomnianej muzyki w kilku miejscowościach serca dawnej Bojkowszczyzny: w Sanoku (Muzeum Budownictwa Ludowego), w Myczkowie (Muzeum Kultury Duchowej i Materialnej Bojków), w Chmielu (Tabor w Chmielu) w Zatwarnicy (w Kinie „Końkret”), w Szkole Podstawowej w Polanie, a także w Rzeszowie w Polskim Radio Rzeszów i w Żołyni w Gminnym Ośrodku Kultury.
Prezentacje muzyczne wzbogacone były wystawą fotografii z historii zespołu i rodzin jego członków w przedwojennych Bieszczadach, a także prelekcjami o biografii zespołu „Susidojki” oraz tradycjach i kulturze grupy etnicznej Bojków. W formie warsztatowej (w bezpośredniej nauce od źródła) przekazano adeptom wiedzy bojkowskie pieśni i muzykę bieszczadzkich wsi oraz tańce z tutejszych tradycji Karpat.
Poza przybliżeniem współczesnym mieszkańcom Bieszczad dorobku kapeli „Susidojki” – wywodzącej się z okolicznych wsi: Terki i Bukowca – wydarzenie to było również doskonałym, angażującym praktycznie przykładem działań na rzecz rewitalizacji muzycznych tradycji Bojków, dawnych gospodarzy tych terenów.
Organizator:
Stowarzyszenie Twórców i Orędowników Kultury ANIMA
Partnerzy:
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku,
Muzeum Kultury Duchowej i Materialnej w Myczkowie,
Polskie Radio Rzeszów,
Gminny Ośrodek Kultury w Żołyni,
Tabor w Chmielu, Kino „Końkret” w Zatwarnicy.
Wydarzenia zostały dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2024 oraz sfinansowane przez Unię Europejską NextGenerationEU.
