Szlakiem Domów Tańca [relacja]

Domy Tańca to rozsiane po Europie społeczności, w których tradycyjna muzyka i taniec znajdują schronienie i przestrzeń do naturalnego rozwoju. Skupieni w nich miłośnicy dawnej nuty nie tylko odkrywają sekrety dawnej sztuki i uczą się tradycyjnych technik wykonawczych, ale też dają im nowe życie oraz dbają o twórczą rolę we współczesności. Ta pasja łączy muzyków z Polski, Austrii, Słowacji i Węgier. Spotykamy się z nimi by wspólnie muzykować i snuć opowieści, wymieniając się doświadczeniami i inspiracjami.

Wierzymy, że zarówno podobieństwa naszych tradycji, jak i ich kontrastujące odmienności są dla nas wszystkich ożywcze i ważkie. Łączy nas przecież zamiłowanie do głębokich źródeł lokalnych tradycji, a zarazem inspiruje odkrywanie fascynującej historii ich dialogu i wzajemnego przenikania.

Wędrując z muzyką spotkamy się ze znakomitymi muzykantami z Wiednia, z którymi od lat ogrywamy łączące nas polonezy i mazurki. Odwiedzamy Budapeszt wraz z ukochanym przez nas repertuarem Kapeli Sowów z Piątkowej (założonej według legendy przez wędrownego węgierskiego muzykanta). Udajemy się też na największe spotkanie słowackich Domów Tańca, aby cieszyć się kunsztem miejscowych tancerzy, a zarazem podzielić się egzotycznymi w tamtych rejonach kujawiakamii, powolniakami i mazurkami. To zaledwie ułamek łączących nas wątków muzycznych i tanecznych.

Podróż po muzycznych szlakach wiąże się też z namysłem nad wspólnymi i ważkimi dla nas działaniami nakierowanymi na wypracowanie takich form praktykowania muzyki tradycyjnej, które sprawiają, że jest ona wciąż żywym źródłem odkryć i doświadczeń, a także współtworzy codzienność.

Pierwszy Dom Tańca powstał w Polsce w latach 90. Inspiracją do jego powołania był dynamiczny ruch Domów Tańca na Węgrzech w latach 70. Zafascynowała nas formuła działania węgierskich Domów Tańca, w której kładło się akcent na naukę poprzez żywy przekaz od wiejskich mistrzów i wierną naukę tradycyjnych technik zapisanych w filmach i nagraniach. Współgranie i współdziałanie muzykantów i tancerzy, improwizacja w obrębie kanonu zastąpiły uporządkowane, sztywne i oddzielające od żywego doświadczenia występy sceniczne. Taka postawa była i jest dla nas ożywcza i dzielimy ją z pasjonatami tradycyjnego muzykowania i tańców, do których się udajemy.

12–14 lipca 2024. Austria. Schrammel Klang Festival.

To interdyscyplinarny festiwal łączący kulturę ludową i literaturę, tradycję i niekonwencjonalność. Koncerty odbywają się na scenach wokół jeziora Herrensee w słynnym Litschau. Miasta będącego kolebką wiedeńskiej muzyki i szerzej austriackiej muzyki tanecznej. Nazwa jest hołdem na cześć kompozytorów ludowych Johanna i Josefa Schrammelów. Spotkamy się tu z Tanzhausgeiger – austriackim zespółem, grającym muzykę tradycyjną z Austrii (szczególnie Styrii, ojczyzny „sztajerów”) i Europy Centralnej, którego liderami są skrzypkowie Hermann Heartel i Johanna Kugler. Są uczestnikami ruchu Domów Tańca, miłośnikami i specjalistami grania do tańca (stąd nazwa zespołu)

18–21 lipca 2024. Słowacja. Festival Rozhybkosti

To najważniejszy i największy na Słowacji festiwal Domów Tańca corocznie organizowany w miejscowości Východná. W programie zawiera lekcje tańca, śpiewu i gry na instrumentach, warsztaty rękodzielnicze, potańcówki, koncerty, pokazy taneczne mistrzów tańca. Twarzą wydarzenia jest legendarny tancerz, pedagog i choreograf – Vladimír Michalko. Kontynuator dzieła Ervina Vargi, słowackiego Węgra, który wprowadzał Dom Tańca na Słowacji a zarazem uczeń romskich tancerzy z osad we wschodniej Słowacji. To wybitny tancerz, Od dwudziestego roku życia zajmuje się choreografią i jest intensywnie zaangażowany w wiele projektów. Uczy i wykonuje taniec ludowy, koncentrując się na tańcach wschodniej i środkowej Słowacji, a zwłaszcza na tańcach cygańskich, których nauczył się bezpośrednio od swoich romskich przyjaciół z osad we wschodniej Słowacji.

18–19 października 2024. Węgry. FONO

To jeden z budapesztańskich Domów Tańca, a zarazem słynny klub muzyczny. Występują tam zarówno najważniejsze zespoły sceny muzyki tradycyjnej, jak i goszczące w Budapeszcie gwiazdy muzyki świata. Mamy nadzieję spotkać się tam z zaprzyjaźnionym Erdofu – jednym z czołowych węgierskich zespołów, wywodzący się z ruchu Domów Tańca, specjalizujący się w muzyce Transylwanii, oczywiście granej do tańca.

Wywiad dla programu II PR:
https://www.polskieradio.pl/8/478/Artykul/3404110

Wywiad dla Culture.pl:
https://culture.pl/pl/artykul/sladem-domow-tanca-wywiad

MUZYCY

Janusz Prusinowski Kompania to uczniowie i kontynuatorzy wiejskich muzykantów – Jana Lewandowskiego, Kazimierza Meto, Józefa Zarasia, Piotra i Jana Gaców, Tadeusza Kubiaka i wielu innych – a zarazem awangardowa formacja o charakterystycznym brzmieniu i własnym języku improwizacji. Muzykę łączą z tańcem, archaiczność z doświadczeniem współczesności, trasy koncertowe zaś z działalnością edukacyjną w Polsce i na świecie.

Rozpoznawalny styl Kompanii stanowi próbę odczytania najważniejszych elementów wiejskiej muzyki z Centralnej Polski. To przede wszystkim mazurki – śpiewane, grane, sprawdzone setki razy w tańcu – improwizowane tu i teraz, aktualne u progu XXI w. Co można odnaleźć w dawnych, na pozór prostych przyśpiewkach i pieśniach? Gdzie tkwi źródło wielowarstwowej polirytmii, w której nic nie jest równe a wszystko razem perfekcyjnie precyzyjne? Skąd pochodzą niezwykłe melodie, podważające ograniczenia stroju temperowanego? Okazuje się, że tradycyjna muzyka polskiej wsi może być punktem orientacyjnym: poprzez melodykę i rubato bliska Chopinowi, z powodu improwizacji nieodległa bluesowi i jazzowi, kolorystyką przywodząca na myśl muzykę współczesną, ekspresją zaś – rockendrola. Może łączyć Wschód z Zachodem a Północ z Południem, wchodząc w merytoryczne dialogi z dialektami muzycznymi krain bliższych i dalszych.

Taniec czyni muzykę widzialną, dotykalną i zrozumiałą, toteż naturalnymi sytuacjami do grania mazurków są te z tancerzami. Oprócz koncertów (często również „do tańca”) muzykę kapeli można usłyszeć na potańcówkach wiejskich i miejskich Klubów Tańca. Kompania prowadzi także liczne warsztaty muzyczne i taneczne. Z dumą można powiedzieć, że spora część młodych adeptów muzyki polskiej rozpoczęła swoją przygodę ze skrzypcami, bębenkiem lub tańcem z pomocą Kompanii.

TANCERZE

Dominik Wóltański i Agata Mikietyńska – para taneczna specjalizująca się w polskich tańcach tradycyjnych ze szczególnym zamiłowaniem do kujawiaków i mazurków oraz w tańcach z polskim rodowodem, przede wszystkim w całej rodzinie tańców o nazwie polska.

Dominik Wóltański – tancerz, aktywnie promujący kulturę tradycyjną Kujaw i Kurpi, i szerzej Polski nizinnej oraz w jej kontekście również szwedzkie tradycyjne muzykę i taniec o polskim rodowodzie. Od około 15 lat promuje tańczenie kujawiaka na dechach oraz polski w Polsce. Również organizator i animator wydarzeń muzyczno-tanecznych oraz instruktor pierwszych dźwięków na skrzypcach. Prowadzący w toruńskiej grupie n obrotów od jej początków w 2004 roku, w tym w organizacji i prowadzeniu potańców, warsztatów tanecznych, spotkań śpiewaczych, sesji muzycznych, wypraw poznawczych (Kujawy, Kurpie) oraz kapel grających do tańca i prezentacyjnych grup tanecznych. Od wielu lat współpracuje z Janusz Prusinowski Komapnia jako tancerz oraz instruktor kujawiaków i mazurków (w tym Scena Tańców Polskich, Festiwal Niepodległa na Krakowskim Przedmieściu). Tancerz i instruktor projektach na żywo / online / TV: Instruktaże taneczne – przygotowanie programowe oraz wykonawstwo (Taniec Tradycyjny PL, „Z Przytupem” / TVP Kultura); prezentacje taneczne / koncerty taneczne: „Szlakiem Kolberga”, „Dzika Muzyka” / TVP Kultura, Festiwal Wszystkie Mazurki Świata).

W projekcie „Szlakiem Domów Tańca” w tanecznej parze z Agatą Mikietyńską, miłośniczką tańców tradycyjnych praktykującą wraz z grupą n obrotów od wielu lat.